Podstawowe zasady
Wszystkie odmiany rugby łączy kilka cech wspólnych. Jest to gra zespołowa, kontaktowa, rozgrywana (w podstawowych odmianach) na prostokątnym boisku, zakończonym z obu stron bramką w kształcie litery H i za nią polem punktowym. Celem gry jest zdobycie większej liczby punktów, które zdobywa się poprzez przyłożenia (położenie piłki na polu punktowym przeciwnika) lub kopnięcia na bramkę, które można wykonać z gry (tzw. drop gol), w ramach rzutu karnego bądź w ramach podwyższenia (dodatkowego kopnięcia, jakie otrzymuje drużyna po zdobyciu przyłożenia). Piłką, mającą owalny kształt, można grać zarówno nogą, jak i ręką. Podania ręką można wykonywać jedynie do tyłu. Szarżować można jedynie zawodnika posiadającego piłkę w sposób nie zagrażający jego zdrowiu, tj. zakazane są kopnięcia, ciosy, przerzucanie, atak powyżej barków. Cechą charakterystyczną są formacje, mające własne, dodatkowe zestawy przepisów, jak np. młyn.
Różnice między rugby union a rugby league
Rugby union i rugby league są do siebie podobne i przez to zjawisko przechodzenia z jednego kodu na drugi jest powszechne, szczególnie w regionach gdzie istnieją ligi zawodowe w odmianie trzynastoosobowej (Australia, Anglia, Walia). Niemniej jednak rozwój obu dyscyplin doprowadził do kilku poważnych zmian.
Usunięcie z reguł rugby league formacji raków i autów, czy ograniczenie młynów uprościło znacząco grę. Zmiany te, podobnie jak zmniejszenie liczby graczy z 15 do 13 miały na celu zwiększenie widowiskowości meczów. W odmianie league występuje także charakterystyczne wznowienie play-the-ball wprowadzone w zastępstwie raków i, wzorowana na futbolu amerykańskim, zasada sześciu prób. Pozostałe różnice w sposobie prowadzenia gry są nieznaczące i wynikają z wymienionych wcześniej zmian.
Między obiema odmianami istnieje także różnica w wartości akcji punktowych. W rugby union przyłożenie jest warte 5 punktów, podwyższenie 2 punkty, bramka z gry i z karnego po 3 punkty. W rugby league drużyna otrzymuje za przyłożenie 4 punkty, za podwyższenie i bramkę z karnego 2 punkty, a za bramkę z gry 1 punkt.
Boiska do obu sportów są niemal identyczne – w rugby league jest ono 2 m węższe, a pole punktowe jest zazwyczaj krótsze. Piłka do gry w rugby league jest minimalnie mniejsza.
Różnice między rugby piętnastoosobowym a siedmioosobowym
Różnice między wersją piętnastoosobową a olimpijską siedmioosobową rugby union są nieznaczne i wynikają z potrzeby dostosowania przepisów do mniejszej liczby graczy. Zawody odbywają się na takim samym boisku. Najważniejszymi zmianami są:
- w obu odmianach mecz składa się z dwóch połów, z tym że w siódemkach trwają one po siedem minut a w piętnastkach czterdzieści;
- w siódemkach rozgrywki są prowadzone w ramach turniejów, w czasie których odbywa się kilkadziesiąt spotkań;
- •w siódemkach po zdobyciu punktów grę rozpoczyna drużyna, która je zdobyła, a w piętnastkach ta, która je straciła;
- • w siódemkach formacji młyna gra jedynie trzech zawodników, gdy w piętnastkach ośmiu.
Popularność
Rugby jest popularne w kilkudziesięciu państwach świata. Zorganizowane związki sportowe w odmianie union istnieją w ponad 170 państwach i terytoriach zależnych (z czego 117 jest zrzeszonych w World Rugby, reszta jedynie w związkach regionalnych), zaś rugby league w 45. Rugby union jest uznawane za sport narodowy w Walii, Nowej Zelandii, Gruzji, na wielu wyspach Pacyfiku i na Madagaskarze a także białej mniejszości RPA. Wśród innych wyróżniających się państw należy wymienić m.in. Anglię, Argentynę, Australię, Francję, Irlandię, Japonię, Kanadę, Kenię, Rumunię, Szkocję, Włochy i inne.
Rugby league jest sportem narodowym Papui-Nowej Gwinei, ponadto jest popularne w Australii (przede wszystkim Nowa Południowa Walia i Queensland) i północnej Anglii, w mniejszym stopniu na południu Francji, w Nowej Zelandii na niektórych wyspach Pacyfiku i w pozostałych państwach Wysp Brytyjskich.
W Polsce
Rugby union pojawiło się w Polsce w okresie międzywojennym, jednak regularne rozgrywki udało się rozwinąć dopiero wraz z założeniem Polskiego Związku Rugby w 1957 r.[2]
W latach 90. XX wieku zaczęto rozgrywać turnieje siódemek. Obecnie istnieją rozgrywki drużyn piętnastoosobowych (22 zespoły w ramach trzech lig) i siedmioosobowych (około 50 aktywnych drużyn w całym kraju)[3].
W 2001 r. powstały pierwsze w kraju drużyny żeńskie, a od 2003 r. rozgrywane są Mistrzostwa Polski w rugby 7 kobiet[4]. Reprezentacja Polski w siódemkach gra obecnie w Dywizji A Mistrzostw Europy[5]. W 2014 r. żeńska drużyna narodowa zajęła ósme miejsce[6].
Rugby league pojawiło się w Polsce w 2011 roku[7], kiedy to powstała pierwsza drużyna – Sroki Łódź[8]. W 2017 roku rozegrano pierwsze Mistrzostwa Polski Rugby League. Polskie drużyny rugby trzynastoosobowego zrzeszone są w ramach Polskiej Federacji Rugby League, która w 2017 roku uzyskała status obserwatora w Europejskiej Federacji Rugby League[9].